Հայաստանում հասանելի պատվաստանյութեր

Ներկայում Հայաստանում հասանելի է COVID-19-ի դեմ 7 պատվաստանյութ

 

2021 թ.-ի փետրվարի 15-ին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) հաստատեց AstraZeneca/Oxford** COVID-19 պատվաստանյութի երկու տարբերակներն արտակարգ իրավիճակներում օգտագործման համար` իր համաձայնությունը տալով COVAX-ի (COVID-19 Vaccines Global Access initiative - COVID-19-ի դեմ պատվաստանյութերի գլոբալ հասանելիություն նախաձեռնություն) միջոցով այս պատվաստանյութերի տարածմանն ամբողջ աշխարհում:
AstraZeneca պատվաստանյութը օգտագործվում է COVID 19-ի կանխարգելման համար, որի հարուցիչը կորոնավիրուս (SARS-CoV-2) վիրուսն է: AstraZeneca-ով կարող են պատվաստվել 18 տարեկան և բարձր տարիքի անձինք¹⁵: AstraZeneca-ն խթանում է օրգանիզմի բնական պաշտպանողականությունը (իմունային համակարգը): Այն օրգանիզմին ստիպում է վիրուսի դեմ ստեղծել սեփական պաշտպանությունը (հակամարմինները), ինչն էլ օգնում է հետագայում պաշտպանվել COVID-19-ից: Այս պատվաստանյութի բաղադրիչներից ոչ մեկը չի կարող COVID-19 առաջացնել²:

2021թ. հունիսի 1-ին ԱՀԿ-ն հաստատեց COVID-19-ի դեմ Sinovac-CoronaVac պատվաստանյութն արտակարգ իրավիճակներում օգտագործման համար և երկրներին, հովանավորներին, մատակարարող գործակալություններին և համայնքներին հավաստիացրեց, որ այն լիովին համապատասխանում է անվտանգության, արդյունավետության և արտադրական միջազգային բոլոր չափանիշներին¹⁴: Պատվաստանյութն արտադրում է Պեկինում գործող Sinovac դեղագործական ընկերությունը⁴: 

Sputnik V (Gam-COVID-Vak) պատվաստանյութն օգտագործման համար հաստավել է 69 երկրներում²: 21 oր ընդմիջումով երկու տարբեր սերոտիպերի ներարումը նպատակ ունի հաղթահարել բնակչության շրջանում ցանկացած արդեն իսկ գոյություն ունեցող ադենովիրուսային իմունիտետ: Մինչ օրս մշակվող COVID-19-ի դեմ առավել հայտնի պատվաստանյութերի շարքում միայն Gam-COVID-Vac-ն է կիրառում այս մոտեցումը¹⁶։ Մյուսները, այդ թվում նաև Oxford-AstraZeneca պատվաստանյութը, երկու դեղաչափերի համար էլ օգտագործում են նույն հումքը⁶:

2021թ․ապրիլի 30-ին ԱՀԿ-ն հաստատեց COVID-19-ի դեմ Moderna պատվաստանյութն (mRNA 1273) արտակարգ իրավիճակներում օգտագործման համար՝ այն դարձնելով այդպիսի հավաստագրում ստացած հինգերորդ պատվաստանյութը։ Պատվաստանյութն արտադրում է ամերիկյան դեղագործական և բիոտեխնոլոգիական «Moderna» ընկերությունը¹⁷։  
Moderna պատվաստանյութը COVID-19-ի դեմ պաշտպանության շուրջ 94.1 % արդյունավետություն է ցույց տվել՝ առաջին դեղաչափի ներարկումից 14 օր անց⁸:

2020 թ․-ի դեկտեմբերի 31-ին ԱՀԿ-ն հաստատեց BNT162b2 պատվաստանյութը արտակարգ իրավիճակներում օգտագործման համար։ ԱՀԿ-ի Փորձագետների ռազմավարական խորհրդատվական խմբի (WHO Strategic Advisory Group of Experts (SAGE), COVID-19-ի դեմ Pfizer-BioNTech մ-ՌՆԹ պատվաստանյութը անվտանգ և արդյունավետ է¹¹։ 16 տարեկան և բարձր անձանց շրջանում իրականացված կլինիկական փորձարկումների արդյունքում Pfizer-BioNTech (COMIRNATY) պատվաստանյութն 95%-ով արդյունավետ է եղել երկու դեղաչափ ստացած և նախկինում չվարակված անձանց մոտ COVID-19 հարուցող վիրուսով՝ լաբորատոր հաստատված վարակումը կանխելու մեջ¹²։
COVID-19-ի դեմ Pfizer-BioNTech պատվաստանյութը պարունակում է մեսենջեր ՌՆԹ-ի անվնաս մասնիկ, որը մարմնի բջիջներին սովորեցնում է COVID-19 հարուցող վիրուսի դեմ իմունային պատասպան ձևավորել։ Այս պատասխանը պաշտպանում է մարդուն ապագայում COVID-19-ով վարակվելուց։ Օրգանիզմի կողմից իմունային պատասխան ձևավորելուց հետո, այն ազատվում է պատվաստանյութի բոլոր բաղադրիչներից, ինչպես կազատվեր ցանկացած նյութից, որի կարիքն իր բջիջներն այլևս չունեն։ Այս գործընթացն օրգանիզմի նորմալ գործունեության մաս է¹⁰:

Sputnik Light-ը պատվաստանյութը վիրուսային վեկտոր տեխնոլոգիայով արտադրված պատվաստանյութ է SARS-CoV-2-ի դեմ: Հեղուկ է, միջմկանային ներարկման համար, յուրաքանչյուր դեղաչափը 0.5մլ: Ակտիվ նյութը՝ ռեկոմբինանտ ադենովիուսի 26-րդ տիպի մասնիկն է, որը պարունակում է SARS-CoV-2-ի «Spike» սպիտակուցի գենը, (1.0+- 0.5)*1011 մասնիկ/դեղաչափ:  Պատվաստանյութը նախատեսված է միայն միջմկանային ներարկման համար:

1. The Oxford/AstraZeneca COVID-19 vaccine: what you need to know. (n.d.). Retrieved July 16, 2021
2. Information for UK recipients on COVID-19 Vaccine AstraZeneca (Regulation 174) - GOV.UK. (n.d.). Retrieved July 16, 2021
3. The Sinovac COVID-19 vaccine: What you need to know. (n.d.). Retrieved July 16, 2021
4. WHO validates Sinovac COVID-19 vaccine for emergency use and issues interim policy recommendations. (n.d.). Retrieved July 17, 2021
5. About Vaccine | Official website vaccine against COVID-19 Sputnik V. (n.d.). Retrieved July 16, 2021
6. Jones, I., & Roy, P. (2021). Sputnik V COVID-19 vaccine candidate appears safe and effective. The Lancet, 397(10275), 642–643.
7. Interim recommendations for use of the Moderna mRNA-1273 vaccine against COVID-19
8. The Moderna COVID-19 (mRNA-1273) vaccine: what you need to know
9. WHO. The Sinopharm COVID-19 vaccine: What you need to know
10. CDC. Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine (also known as COMIRNATY) Overview and Safety
11. WHO. Interim recommendations for the use of the Pfizer–BioNTech COVID-19 vaccine, BNT162b2, under Emergency Use Listing. 
12. ՀՀ Առողջապահության նախարարի հրամանը՝ «Պֆայզեր» պատվաստանյութով պատվաստումներ իրականացնելու մասին
13. ՀՀ Առողջապահության նախարարի հրամանը՝ «Սինոֆարմ» պատվաստանյութի կիրառման ուղեցույցը հաստատելու մասին
14. ՀՀ Առողջապահության նախարարի հրամանը՝ «Կորոնավակ» պատվաստանյութի կիրառման ուղեցույցը հաստատելու մասին
15. ՀՀ Առողջապահության նախարարի հրամանը՝ «Աստրազենեկա» պատվաստանյութի կիրառման ուղեցույցը հաստատելու մասին
16. ՀՀ Առողջապահության նախարարի հրամանը՝ «Սպուտնիկ-V» պատվաստանյութի կիրառման ուղեցույցը հաստատելու մասին
17. ՀՀ Առողջապահության նախարարի հրամանը՝ «Մոդեռնա» պատվաստանյութի կիրառման ուղեցույցը հաստատելու մասին
18. ՀՀ առողջապահության նախարարի հրամանը՝ «Սպուտնիկ լայթ» պատվաստանյութի կիրառման ուղեցույցը հաստատելու մասին